พระมหานคร จันทราช 2553:ศึกษาวิเคราะห์แนวคิดบริโภคนิยมตามทัศนะพุทธทาสภิกขุ ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (ปรัชญาและศาสนา) สาขาวิชาปรัชญาและศาสนา ภาควิชาปรัชญาและศาสนา อาจารย์ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ์หลัก: รองศาสตราจารย์ผจญ คำชูสังข์, Ph.D. 116 หน้า

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์แนวคิดบริโภคนิยม การบริโภคตามหลักพระพุทธศาสนา และบริโภคนิยมตามทัศนะพุทธทาสภิกขุ การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเอกสารโดยเน้นศึกษาจากพระไตรปิฎก อรรถกถา และผลงานของพุทธทาสภิกขุตลอดจนงานเขียนผู้ทรงคุณวุฒิอื่น ๆที่เกี่ยวข้อง

ผลการศึกษาพบว่า บริโภคนิยมเป็นกิจกรรมที่มุ่งตอบสนองตัวตนให้ดูทันสมัย มีเสน่ห์
มีชีวิตที่ภูมิฐาน เป็นการสร้างและสะท้อนอัตลักษณ์ที่แปลกใหม่กว่าคนอื่นซึ่งเป็นการตอบสนองคุณค่าเทียมมากกว่าจะบริโภคเพื่อคุณค่าแท้ ในขณะที่การบริโภคตามหลักพระพุทธศาสนาเป็นการบริโภคตามหลักของ (1)โยนิโสมนสิการ คือ การพิจารณาเลือกเฟ้นคุณค่าแท้ของสิ่งที่จะบริโภค (2) หลักสันโดษ คือ การรู้จักยินดีพอใจในสิ่งตนมี และ (3) หลักมัตตัญญุตา คือ รู้จักความพอดีและความพอประมาณในการบริโภคตามความจำเป็นซึ่งเป็นการบริโภคที่ถูกต้องและพัฒนาคุณภาพของชีวิตให้เกิดความดีงาม จนสามารถบรรลุเป้าหมายสูงสุดของชีวิตคือนิพพานได้

สำหรับบริโภคนิยมตามทัศนะพุทธทาสภิกขุ หมายถึง การบริโภคที่เกินความจำเป็นจึงมีการแสวงหาและสะสมมากเกินพอดี มีความลุ่มหลงในรสแห่งความสุขทางผัสสะ เป็นการมุ่งตอบสนองสัญชาตญาณ “กิน กาม เกียรติ” อันก่อให้เกิดปัญหาต่อมนุษย์ สังคม และสิ่งแวดล้อม จนอาจถึงขั้นทำให้โลกวิกฤติได้ดังท่านได้เตือนสติไว้ว่า “หากศีลธรรมไม่กลับมา โลกาจะวินาศ” พุทธทาสภิกขุได้เสนอแนวทางแก้ปัญหาบริโภคนิยม (1) ด้วยการสร้างจิตสำนึกใหม่ คือ การสร้างโลกทัศน์และชีวทัศน์ใหม่เพื่อออกจากแนวคิดแบบอัตนิยม โดยการคิดตามหลักไตรลักษณ์ อิทัปปัจจยตา และสุญญตา และ(2) ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมใหม่ตามหลักของอริยมรรค ไตรสิกขาและอินทรีย์สังวรซึ่งเป็นหลักพุทธธรรมที่เอื้อต่อการออกจากบริโภคนิยม

 

Nakorn Jantharat 2010 : A Critical Study of the Concept of Consumerism according
to Buddhadasa Bhikkhu. Master of Arts (Philosophy and Religion), Major Field: Philosophy and Religion, Department of Philosophy and Religion. Thesis Advisor: Associate Professor Phajon Kamchusang, Ph.D. 116 pages.

This research aims at studying the concept of consumerism, consumption in Buddhism and consumerism in Buddhadasa Bhikkhu’s point of view. This is a documentary research mainly focused on Tipitaka and Buddhadasa Bhikkhu’s works including their commentary works related.

The findings revealed that consumerism refers to the self-indulgence implying one’s modernization, charming, and luxurious life. It creates a new identity that transcends others. It is the consumption not only for responding basic needs but further for pseudo-needs. In Buddhism, consumption is always made under the principles of (1) Yonisomanasikāra, critical reflection of real value of what to be consumed, (2) Santosa, contentment with what one has, and (3) Mattaññutā, moderation in consumption. Right consumption leads to the development and upgrading life and finally to the ultimate goal of life, Nibbana.

For Buddhadasa Bhikkhu, consumerism refers to over consumption beyond basic needs which leads to over competition and accumulation. A consumer is under self-indulgence and mainly responds to the instinct of ‘eating, sensual desires, and fame’. As a result, there occur complicated problems to oneself, society and environment. Then the world may encounter crisis. Buddhadasa Bhikkhu warns that the world would be destroyed if morality is ignored; he prescribes the way out of consumerism by means of (1) raising new conscience and (2) renewing one’s behaviours. The new conscience is a point of view beyond egoism, based on the principles of Tilakkhaņa (Three Common Characteristics of Things), Idappaccayatā (Independent Origination), and Suññata (Emptiness). Renewing one’s behaviours can be made according to principles of Ariyamagga (Noble Path), Tisikkhā (Threefold Training), and Indriyasamvara (Sense Restraint), which are the antidotes of consumerism.